ประเภทภูมิปัญญา : ศิลปหัตถกรรม


โพสเมื่อ : 22 พฤศจิกายน 2564 อัพเดทข้อมูลเมื่อ : 22 พฤศจิกายน 2564 views : 987

ชื่อ : นางตุ่นแก้ว แสนเพ็ญ

วันเดือนปี เกิด : 15 สิงหาคม 2470
ที่อยู่ : บ้านเลขที่ 362/1 หมู่ที่ 16 ชื่อหมู่บ้านสันโค้ง ถนนสันโค้งหลวง ซอย 9 อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย 57000
เบอร์โทรศัพท์บ้าน
053-712080
เบอร์โทรศัพท์มือถือ
087-9301030
Line
-
Facebook
Email
-
ประวัติการศึกษา

ประถมศึกษา ปีที่ 4       โรงเรียนประชาบาลเวียงยอง จังหวัดลำพูน

ประถมศึกษาปีที่ 7        ศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียนกิ่งอำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย

                   พ.ศ. 2544  ปริญญากิตติมศักดิ์ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์ โปรแกรมวิชาคหกรรมทั่วไป

สถาบันราชภัฏเชียงราย ประจำปีการศึกษา 2542-2543

 


ประเภทภูมิปัญญา
ศิลปหัตถกรรม
ความรู้/ความเชี่ยวชาญ

ด้านศิลปหัตถกรรมพื้นบ้าน

          - เครื่องสักการะล้านนา, งานประดิษฐ์ดอกไม้ใบตอง

 

ประวัติการสืบทอดองค์ความรู้

แม่ตุ่นแก้ว  แสนเพ็ญ ได้เริ่มศึกษาเรียนรู้การทำเครื่องสักการะล้านนาด้วยตนเอง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2518 โดยสืบทอดองค์ความรู้จากภูมิปัญญาของผู้เฒ่าผู้แก่ ซึ่งจะใช้เครื่องสักการะล้านนาในงานประเพณีที่สำคัญของจังหวัดเชียงราย ได้แก่ ต้นผึ้ง ต้นเทียน ต้นดอก หมากเบ็ง และหมากสุ่ม วัสดุที่ใช้ในการทำเครื่องสักการะล้านนาส่วนใหญ่เป็นวัสดุธรรมชาติที่หาได้ทั่วไปในท้องถิ่น แต่เนื่องจากไม่สามารถเก็บไว้ใช้งานได้นาน เช่น ต้นผึ้งที่อ่อนตัว และเสียรูปทรงเมื่อถูกความร้อนหรือแสงแดด  ในปี พ.ศ. 2540 แม่ตุ่นแก้วจึงพยายามหาวิธีที่จะทำให้เครื่องสักการะล้านนามีความคงทน โดยได้ลองนำกาวลาเท็กซ์มาผสมกับขี้ผึ้ง แล้วนำไปทำดอกผึ้ง และพบว่าต้นผึ้งสามารถเก็บไว้ได้นาน นอกจากนั้นยังได้ใช้วัสดุที่คงทนถาวรไปแทนวัสดุธรรมชาติ เช่น การใช้ลิปบริ้นสีเขียวแทนใบมะพร้าว ใช้กระดาษสีเขียวแทนใบพลู เป็นต้น

นอกจากการทำเครื่องสักการะล้านนาแล้ว แม่ตุ่นแก้วยังเชี่ยวชาญในการประดิษฐ์ดอกไม้ใบตองประเภทต่างๆ เช่น การทำบายศรี การจัดพุ่มดอกไม้ พุ่มสักการะ เป็นต้น โดยได้ทำการศึกษาด้วยตนเองจนเกิดความเชี่ยวชาญ และเป็นที่รู้จักของผู้คนในจังหวัดเชียงราย

ประวัติการทำงาน/การเผยแพร่องค์ความรู้

พ.ศ. 2520 จัดทำบายศรีในงานสำคัญทางประเพณีต่างๆ เช่น งานบวชนาค งานแต่งงาน จัดทำบายศรีปากชาม สำหรับพิธีบวงสรวงเจ้าที่ ศาลพระภูมิ

พ.ศ. 2525 เริ่มเผยแพร่องค์ความรู้ในการทำเครื่องสักการะล้านนา และการประดิษฐ์ดอกไม้ใบตองให้กับนักศึกษาในมหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย

          พ.ศ. 2535 จัดทำเครื่องสักการะล้านนาในงาน 4 ชาติสัมพันธ์ ณ โรงเรียนสามัคคีวิทยาคมและเป็นวิทยากรสาธิตการทำหมากเบ็ง ดอกผึ้ง โดยได้รับการสนับสนุนจากการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย

          พ.ศ. 2535 จัดดอกไม้ในงานประเพณี หรืองานเทศกาลต่างๆ ของจังหวัดเชียงราย เช่น งานขบวนแห่ในงานพ่อขุนเม็งราย งานลอยกระทง งานสงกรานต์ และงานพิธีต่างๆ โดยเฉพาะกิจกรรมทางศิลปวัฒนธรรมของไร่แม่ฟ้าหลวง และศูนย์ศิลปวัฒนธรรม สถาบันราชภัฏเชียงราย

          เป็นวิทยากรเผยแพร่องค์ความรู้และภูมิปัญญาในการทำบายศรีสู่ขวัญ กระทงใบตอง  และงานประดิษฐ์จากดอกไม้ ใบตองให้กับคณะครูและนักเรียนในสถาบันการศึกษาต่างๆ ในจังหวัดเชียงราย เช่น โรงเรียนดงมะตื๋น อำเภอเวียงชัย, โรงเรียนเทศบาล 1 ศรีเกิด, โรงเรียนเทศบาล 5, โรงเรียนบ้านห้วยส้านพลับพลา, โรงเรียนดำรงราษฏร์สงเคราะห์ และโรงเรียนสามัคคีวิทยาคม ฯลฯ

          เผยแพร่ความรู้ในการประดิษฐ์ดอกไม้ใบตองให้กับกลุ่มคนที่สนใจทั่วไป เช่น กลุ่มแม่บ้านชุมชนบ้านสันโค้ง อำเภอเมือง, กลุ่มแม่บ้านป่าตาล อำเภอเทิง, กลุ่มแม่บ้านป่าก่อดำ อำเภอเมือง, กลุ่มแม่บ้านห้วยพลู อำเภอเมือง รวมทั้งกลุ่มผู้สูงอายุที่สนใจทั่วไป

เป็นวิทยากรสาธิตการทำเครื่องสักการะล้านนาให้กับนักศึกษามหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย และมหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง

เป็นวิทยากรสาธิตการทำเครื่องสักการะล้านนาในงานมหกรรมวัฒนธรรมแห่งชาติ ครั้งที่ 8 ณ จังหวัดพิษณุโลก ปี 2536 และครั้งที่ 12 จังหวัดชลบุรี ปี พ.ศ. 2540

พ.ศ. 2539 สถานีโทรทัศน์ช่อง 9 ได้มาถ่ายทำวิธีการทำเครื่องสักการะไหว้สา เพื่อเผยแพร่ในรายการ ฒ.ไม่เฒ่า 

รางวัลที่ได้รับ/เกียรติประวัติ

พ.ศ. 2537 ได้รับประกาศเกียรติคุณที่สนับสนุนกิจกรรมของศูนย์ศิลปวัฒนธรรม สถาบันราชภัฏเชียงราย

พ.ศ. 2538 ได้รับโล่ประกาศเกียรติ คุณผู้มีผลงานดีเด่นด้านการประดิษฐ์ดอกไม้ ใบตองแบบล้านนาของจังหวัดเชียงราย

พ.ศ. 2544 ได้รับปริญญากิตติมศักดิ์ สาขาวิทยาศาสตร์ โปรแกรมวิชาคหกรรมทั่วไปของสถาบันราชภัฏเชียงราย

พ.ศ. 2552 ได้รับโล่ประกาศเกียรติคุณ ผู้มีผลงานดีเด่นทางวัฒนธรรม ด้านการประดิษฐ์เครื่องสักการะล้านนาของสถาบันราชภัฏเชียงราย ในโอกาสสถาปนาสถาบันครบรอบ 25 ปี

พิกัดทางภูมิศาสตร์
Location :47Q 0585624
UTM :2200625
N :19 ํ58.441’
E :099 ํ49.086’
Elevation :387 m
ความคลาดเคลื่อน :+/- 20
แผนที่ตั้งบ้าน/องค์กร
-
ผู้บันทึกข้อมูล
นางสุรีย์ ใจดี
คำสำคัญ
เครื่องสักการะ,ตุ่นแก้ว แสนเพ็ญ